Đức Bà Guadalupe

Sáng ngày 09.12.1531, Cuauhtlatoatzin, một thổ dân Aztec, tên rửa tội là Juan Diego, theo thói quen, từ thị trấn quê nhà ở Cuautitlan đi lên chợ thành phố tại Tlatelolco, gần thủ đô Aztec là Tenochtitlan (nay là Thành phố Mêxicô), để tham dự Thánh lễ và học giáo lý.

Quãng đường xa một vài dặm và băng qua ngọn đồi Tepeyac nằm trải dài cho tới vùng ngoại ô thành phố, nơi đây trước đó đã ngự trị một ngôi đền kính nữ thần Tonantzin là bà mẹ của thổ dân Aztec. Khi băng qua ngọn đồi Tepeyac, “tiếng hót của những loài chim quý” văng vẳng bên tai đã lôi cuốn anh đi lên đỉnh đồi và làm cho anh có cảm tưởng như mình đang ở “trong mảnh đất thiên đàng” của các bậc tổ tiên. Thế rồi, tiếng chim hót im bặt và anh bắt đầu nghe được một giọng nói bằng tiếng Nahuatl là thứ ngôn ngữ mẹ đẻ của mình, gọi anh đi lên tới đỉnh: “Juan Diego, Juan Diego yêu dấu!”. Cuối cùng, anh đã trông thấy một “người tớ gái”, vận trang phục “chiếu sáng giống như mặt trời”, mời gọi anh tiến lại gần và nói:

- Này, Juan, người con trẻ trung và yêu quý nhất của Ta, con đang đi đâu vậy? ... Hãy biết, hỡi người con trẻ trung, bé bỏng và yêu quý nhất của Ta, hãy biết chắc rằng: Ta là Đức Trinh Nữ Maria rất thánh và tuyệt hảo, là Thân Mẫu Chúa sự thật, nhờ Ngài mà vạn vật được sống, Ngài là Chúa vạn vật đang ở gần bên chúng ta, là Chúa của thiên đàng và trái đất. Ta rất muốn thấy xây dựng một ngôi nhà nhỏ nơi đây cho Ta, nơi đây Ta sẽ chỉ cho thấy Ngài, Ta sẽ ca tụng Ngài và để Ngài tỏ mình ra. Với trọn vẹn tình yêu, lòng cảm thương, sự trợ giúp và che chở của Ta, Ta sẽ ban Ngài cho mọi người: bởi vì Ta thực sự là Mẹ đầy lòng khoan dung của các con, của dân tộc con và của hết thảy những ai đang sống gắn bó với mảnh đất này, cũng như của hết thảy mọi người không cùng một tiên tổ, những người Ta yêu mến, những kẻ mến yêu Ta, những ai tìm Ta, những ai tin tưởng Ta. Nơi đây, Ta sẽ lắng nghe tiếng họ khóc lóc, than van và Ta sẽ chữa lành hết mọi nỗi u buồn, cơ cực và khổ đau cho họ. Và để thực hiện những điều Ta quan tâm với lòng cảm thương và bao dung sắp xảy đến, con phải đi tới tòa Giám mục Mêxicô và nói với Đức Giám mục rằng: Ta đã phái con tới Tòa Giám mục để cho ngài biết Ta hết sức trông mong ngài xây cho Ta tại đây, nơi đồng bằng này, một ngôi đền thánh; con hãy tường thuật cho ngài biết một cách chính xác tất cả mọi điều con đã nhìn thấy, đã chiêm ngắm và những lời con đã nghe (Antonio Valeriano, Nican Mopohua vv. 23, 26-33).

Câu chuyện hấp dẫn về những cuộc hiện ra của Đức Trinh Nữ Guadalupe (vào những ngày 09,10, 12 tháng 12) đã bắt đầu như thế, cuộc hội ngộ giữa “Thân Mẫu Chúa sự thật, nhờ Người mà vạn vật được sống” với những cư dân trên “mảnh đất này”, nơi nền văn minh thổ dân gốc Tây-ban-nha đang phát triển với những công việc lao tác vất vả, nhưng từ đó trở đi được ánh bình minh từ trời cao là Con Đức Maria, chiếu sáng (Lc 1, 78). Lịch sử Tân Thế Giới đã đạt tới thời điểm quyết định vào 10 năm trước đó, vào ngày 13.08.1521, với việc Tenochtitlan (Thủ đô của đế chế Aztec, nay là Thành phố Mêxicô) sụp đổ cho tới các đạo quân của Hernan Cortes và các đồng minh của ông – những thổ dân đã bị người Aztec khuất phục và bị buộc phải chịu những khoản sưu cao thuế nặng. Dân Aztec đã có một nền văn hóa phát triển nhất tại vùng Mesoamerira (Miền trung châu Mỹ), song cho dù họ có phải hy sinh các tù nhân chiến tranh, vì họ tin rằng máu đổ ra dâng kính cho các thần linh sẽ cho phép mặt trời tiếp tục chuyển động và mọc lên vào mỗi ban mai. Chính phủ đầu tiên của những người Tây-ban-nha mới – Cộng đồng Tiên khởi – do vua Charles V, người Tây-ban-nha, chỉ định vào năm 1528, được lãnh đạo bởi Nuno de Guzman, một người hành xử hung bạo và tàn nhẫn đối với dân bản xứ. Lối cư xử mà các thổ dân phải cam chịu đã làm cho công tác loan báo Tin Mừng của các nhà truyền giáo lại càng thêm nhiều phức tạp và đã dẫn tới một môi trường xã hội biến động dễ làm nẩy sinh các cuộc nổi dậy. Cũng trong năm đó, nhà vua đã chỉ định một người Phan sinh là anh Fray Juan de Zumarraga làm Giám mục đầu tiên của Thành phố Mêxicô và là người bảo vệ cho những cư dân gốc Ấn.

Những lần Đức Trinh Nữ Guadalupe hiện ra với anh Juan Diego nhắc chúng ta nhớ rằng: Thiên Chúa chọn những kẻ hiền lành và khiêm tốn để thi hành công trình cứu độ của Người. Juan Diego tự nhận mình bất xứng trước sứ vụ đã được Đức Trinh Nữ ủy thác cho anh, nhưng anh đã chấp nhận sứ vụ đó và khi đối đầu với những khó khăn, anh đã học cho biết tín thác vào tình mẫu tử của Đức Maria. Do vậy, anh đã thực hiện phần việc của bản thân nhằm mở mang Nước Chúa. Tương tự như anh, chúng ta cũng được kêu gọi nhận lấy trách nhiệm của chúng ta để Phúc âm hóa xã hội chúng ta và để xây dựng một nền văn minh tình thương bất kể những nỗi khó khăn mà chúng ta gặp phải. Chúng ta được kêu gọi tin tưởng vào Chúa Giêsu, Đấng đã sai phái chúng ta đi, và tin nơi Đức Maria, Mẹ đồng hành với chúng ta. Khi Juan Diego lo lắng về bệnh tật của ông chú là Juan Bernađinô, thì Đức trinh Nữ Guadalupe đã bảo đảm với anh bằng những lời lẽ yêu thương và khích lệ, những lời mà Đức Trinh Nữ cũng đang nói với chúng ta:

- Hãy lắng nghe, hỡi người con trẻ trung và yêu quý nhất của Ta, hãy ghi khắc trong tâm hồn con, điều làm con xao xuyến, điều làm con buồn phiền sẽ chẳng là gì cả. Khi tâm hồn con xao xuyến, hãy cứ an tâm. Đừng lo sợ về bệnh tật của chú con hoặc về bất cứ một thứ bệnh tật nào khác, không có gì cay đắng hoặc làm hại được con. Chẳng phải Ta đang ở đây, Ta không phải là Mẹ của con sao? Con không ở dưới bóng cánh che chở của Ta sao? Ta không phải là nguồn vui của con sao? Con không náu nương trong vạt áo, trong vòng tay của Ta sao? Chẳng phải con không còn cần thêm chi nữa hay sao? (Antonio Valeriano, Nican Mopohua vv. 118-119).

Cũng trong ngày đó, ngày 12.12.1531, Đức Trinh Nữ đã bảo Juan Diego mang những bông hoa hồng đến cho Đức Giám mục, ngài yêu cầu phải có một dấu chỉ về phía Đức Trinh Nữ. Juan Diego đã ngắt những cánh hoa hồng trên đồi, đây là món quà lạ lùng vào thời điểm đó trong năm, và anh đặt những cánh hoa ấy trong chiếc áo choàng hoặc còn gọi là chiếc áo ngoài của anh. Khi anh đưa ra cho Đức Giám mục xem những cánh hoa hồng, thì mọi người đều ngạc nhiên phát hiện ra hình ảnh Đức Trinh Nữ in trên tấm áo choàng. Hình ảnh đúng là một bản chép tay với những màu sắc và họa tiết mang theo một sứ điệp tôn giáo với các yếu tố thuộc nền văn hóa thổ dân; qua bản chép tay đó, những người bản địa đã có thể hiểu được và chấp nhận đức tin Kitô giáo với những kết quả đáng kinh ngạc. Rõ ràng Đức Trinh Nữ Tepeyac tỏ cho thấy tầm quan trọng của việc hội nhập Tin Mừng vào nền văn hóa, ngõ hầu Phúc âm hóa các nền văn hóa. Trong thế giới hôm nay, chúng ta cũng được kêu gọi sử dụng những yếu tố văn hóa thích hợp được am hiểu một cách tường tận, nhằm loan báo sứ điệp của Chúa Giêsu, sao cho nhiều người và các dân tộc có thể được đổi mới tự bên trong.

Đức Trinh Nữ đã mang đến sự hòa giải, chứ không phải là sự chia rẽ giữa những thổ dân với người Tây-ban-nha. Đức Trinh Nữ đã giúp họ hiểu rằng không một ai được phép lấy đức tin Kitô giáo làm của riêng mình, nhưng đó là một quà tặng yêu thương dành cho hết thảy mọi người. Sự hiện diện của Mẹ mang tính chất quyết định cho công cuộc Phúc âm hóa “Tân Thế giới” (châu Mỹ), giữ một vai trò quan trọng trong bản sắc quốc gia và lịch sử đất nước Mêxicô, vì đó là hoàn cảnh trong suốt cuộc đấu tranh giành độc lập. Tuy nhiên, lòng sùng kính Đức Bà Guadalupe đã vượt ra ngoài ranh giới quốc gia. Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XIV, trong tự sắc Non est equidem, ngày 25.05.1754, đã công bố Đức Trinh Nữ Guadalupe là bổn mạng và người bảo vệ chính xứ sở Tây-ban-nha Mới và đã chấp thuận Phụng vụ và Thánh lễ riêng mừng kính Mẹ vào ngày 12 tháng 12. Ngày 24.08.1910, Thánh Giáo hoàng Pi-ô X đã tuyên bố Mẹ là “Nữ Hoàng Thiên quốc châu Mỹ La-tinh” và ngày 16.06.1935, Đức Giáo hoàng Pi-ô XI trải rộng sự bảo trợ của Đức Trinh Nữ đến tận các Quần đảo Philippine. Ngày 12.10.1961, Đức Giáo hoàng Gioan XXIII đã loan báo một năm mới Đức Maria và tuyên bố Đức Trinh Nữ Guadalupe là Mẹ của toàn dân châu Mỹ. Ngày 31.07.2002, Chân phước Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã cử hành lễ phong thánh cho anh Juan Diego tại Đại Thánh đường Guadalupe. Đức Giáo hoàng đã dạy chúng ta rằng: trước nền văn hóa sự chết hiện nay, chúng ta tìm gặp niềm hy vọng nơi Đức Trinh Nữ Guadalupe, Mẹ là người cổ võ và là trạng sư vĩ đại cho sự sống con người. Mẹ đang cưu mang Con Chúa khi đã hiện ra cho Juan Diego được thấy. Những thổ dân Ấn hiểu rằng: Đó chính là Mẹ Thiên Chúa đến viếng thăm họ. Vì thế, hôm nay Giáo hội kêu cầu Mẹ can thiệp để bảo vệ sự sống trước nạn phá thai giết người và tất cả những mối đe dọa khác đối với phẩm giá con người và những con người bị đẩy ra bên lề cuộc sống xã hội. Sứ điệp của Đức Trinh Nữ Guadalupe là một dấu chỉ hy vọng cho nhân loại trước kỷ nguyên đổi thay này và là một lời kêu gọi tham gia một cách tích cực và trung tín vào công cuộc Phúc âm hóa các nền văn hóa mới. Chúng ta nhớ rằng chúng ta không đơn độc, vì Mẹ luôn mang lại Ánh sáng thế gian là Đức Giêsu Kitô (Ga 8, 20) cho chúng ta.